Norwegia
Jednym z ważnych celów Funduszy EOG jest wzmocnienie stosunków dwustronnych między Polską (czyli jednym z Państw-Beneficjentów) a Państwami-Darczyńcami, czyli Islandią, Liechtensteinem i Norwegią. Dlatego w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny szczególnie zachęcamy do podejmowania współpracy i korzystania z doświadczeń podmiotów właśnie z Państw-Darczyńców.
Norwegia
Społeczeństwo obywatelskie w Norwegii jest dużym, dynamicznym i innowacyjnym sektorem. Tworzy go ponad 115 000 zarejestrowanych organizacji pozarządowych oraz liczne grupy nieformalne, które działają bez przyjmowania osobowości prawnej. Dla porównania: w Polsce zarejestrowanych organizacji jest ok. 143 000 (dane Stowarzyszenia Klon/Jawor na koniec grudnia 2018), podczas gdy w Polsce mieszka ok. 38 milionów osób, a w Norwegii zaledwie ok. 5,3 milionów. Szacuje się, że ok. 80% Norwegów i Norweżek jest członkami bądź członkiniami jednej lub większej liczby organizacji społecznych.
Organizacje pozarządowe, zwłaszcza te sprofesjonalizowane i zatrudniające pracowników, są ważnymi podmiotami kształtującymi życie społeczne w Norwegii: nie tylko dostarczają rozmaitych usług, ale też monitorują i recenzują działania władz, a także mają zdolność wpływania na decyzje polityczne i lobbują za konkretnymi zmianami. Bardzo ważnym obszarem działania norweskich NGOsów jest edukacja oraz kształcenie postaw demokratycznych wśród członków i członkiń społeczeństwa norweskiego. Wiele z organizacji pełni również istotną rolę reprezentantów interesów różnych grup społecznych, zwłaszcza tych mniej słyszalnych w sferze publicznej.
W ostatnich latach w Norwegii obserwuje się spadek liczby organizacji działających lokalnie, za to rośnie liczba organizacji, których skala działania obejmuje cały kraj. Nieznacznie spada liczba osób, które są członkami organizacji – ważniejsze od członkostwa stają się dostarczane przez organizacje usługi dla szerokiego grona odbiorców i wolontariuszy. Coraz więcej osób angażuje się też w działania społeczne właśnie jako wolontariusze: ta liczba wzrosła z 115 000 w roku 2009 do ponad 148 000 w roku 2016.
Na szczeblu lokalnym przeważają organizacje angażujące się w działania z obszaru kultury i sportu. Na poziomie krajowym wzrasta znaczenie sprofesjonalizowanych stowarzyszeń (biznesowych, zrzeszających pracodawców czy związkowych) oraz organizacji działających w obszarach wsparcia społecznego, kultury i organizacji czasu wolnego.
Sektor obywatelski w Norwegii charakteryzuje się wysokimi kompetencjami związanymi z rozwojem instytucjonalnym i sposobami działania. Organizacje norweskie mają m.in. wieloletnie doświadczenie i wypracowane praktyki działania w takich obszarach jak:
- prowadzenie działań rzeczniczych, kampanii społecznych i innych form oddziaływania na świadomość społeczną,
mobilizacja społeczna, wolontariat i partycypacja, - podnoszenie kompetencji w sektorze obywatelskim, wzmacnianie stabilności organizacji, sieciowanie i transparentność,
- budowanie partnerstw z podmiotami publicznymi i prywatnymi,
- partycypacja w procesach decyzyjnych, w tym kształtowanie warunków do uczestnictwa w życiu publicznym dla obywateli i obywatelek.
Myśląc o partnerstwie z podmiotami z Norwegii warto pamiętać o tym, że w krajach skandynawskich panuje dość silna tendencja upraszczania rozwiązań biurokratycznych i proceduralnych, w tym rachunkowych, co warto uwzględnić przy planowaniu współpracy (np. jeśli chodzi o uprzedzenie partnera o obowiązujących procedurach sprawozdawczych, związanych z prowadzeniem dokumentacji projektowej itd.).
Przykładowe organizacje społeczne z Norwegii działające w obszarach objętych Programem:
a) organizacje działające w obszarze praw człowieka, promocji różnorodności i przeciwdziałania dyskryminacji:
- The European Wergeland Centre
- Menneskerettighetsakademiet – Akademia Praw Człowieka
- Antirasistisk Senter – Centrum Antyrasistowskie
- Senter for likestilling – Centrum Równościowe
- Likestillingssenteret KUN – Centrum Równości Płci
- Human House Rights Foundation – organizacja-matka międzynarodowej sieci Human Rights Houses
- FOKUS. Forum for Kvinner og Utviklingsspørsmål – Forum na rzecz Kobiet i Rozwoju
b) organizacje działające na rzecz osób z doświadczeniem migracyjnym oraz uchodźców i uchodźczyń:
- Norsk organisasjon for asylsøkere (NOAS) – Norweska Organizacja na rzecz Uchodźców
- Flyktninghjelpen. Norwegian Refugee Council – Norweska Rada ds. Uchodźców
- Refugees Welcome Norway
c) organizacje działające na rzecz budowania kultury demokratycznej, zaangażowania obywatelskiego i zrównoważonego rozwoju:
- Nasen Fredssenter – Nansenowskie Centrum na rzecz Pokoju i Dialogu
- Oslo Center
- NORGESVEL Det Kongelige Selskap For Norges Vel – Norweskie Królewskie Towarzystwo na rzecz Rozwoju
d) organizacje działające w obszarze zdrowia, wsparcia społecznego i na rzecz osób z niepełnosprawnościami:
- Mental Health and Human Rights Info (MHHRI) – Centrum Informacji o Zdrowiu Psychicznym i Prawach Człowieka
- Abloom – organizacja działająca na rzecz osób z niepełnosprawnościami, zwłaszcza z doświadczeniem migracyjnym i z grup mniejszościowych
- Unge unksjonshemmede – sieć organizacji działających na rzecz dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami i chorobami przewlekłymi
- Stiftelsen alternativ til vold – Fundacja Alternatywa dla Przemocy
e) organizacje polonijne i działające na rzecz Polonii w Norwegii:
- Stowarzyszenie polsko-norweskie Razem=Sammen działające w Kristiansand
- Stowarzyszenie Beatus Cras działające w Bergen
- Fundacja Mangfold i Arbeidslivet – fundacja realizująca projekt “Aktywny Polak w Norwegii (Aktive Polakker i Norge”) finansowany przez norweski Urząd ds. Integracji i Różnorodności, w ramach którego animowana jest przez współpraca organizacji polonijnych.
Istotną rolę w gwarantowaniu praw człowieka i tworzeniu warunków zapobiegających wykluczeniu społecznemu jakichkolwiek grup czy osób w Norwegii, a także w działaniach na rzecz budowania społeczeństwa obywatelskiego, odgrywają liczne instytucje publiczne – ogólnokrajowe (rządowe) i lokalne (samorządowe), m.in.:
- Likestillings- og diskrimineringsombodet (LDO) – Rzecznik ds. równouprawnienia i przeciwdziałania dyskryminacji,
- Senter for forskning på sivilsamfunn og frivillig sektor – Centrum Badań nad Społeczeństwem Obywatelskim i Wolontariatem.
Gdzie znaleźć więcej informacji?
- https://activecitizensfund.no/partners/ (baza organizacji z Norwegii i Państw-Beneficjentów Funduszy EOG, w jęz. angielskim),
- https://eeagrants.org/partnership-opportunities/donor-programme-partners (baza podmiotów publicznych z Państw-Darczyńców, w jęz. angielskim),
- https://ngobridges.com/ (baza organizacji pozarządowych z Norwegii i Islandii oraz części Państw-Beneficjentów i państw ościennych, w jęz. angielskim).
Punkt kontaktowy Programu Aktywni Obywatele w Norwegii:
- Norweski Komitet Helsiński (Den norske Helsingforskomité),
- Jean-Christophe Delmas, jcd@nhc.no, acf@nhc.no.