Projekt: Strażnicy Ciemnego Nieba / Guardians of Dark Sky
Obszar 3. Budowanie kultury demokratycznej i zaangażowania obywatelskiego na poziomie lokalnym (w tym kwestie związane z ochroną środowiska)
Zanim zaczniecie na dobre czytać ten tekst, spójrzcie na zdjęcia poniżej. Niesamowite, piękne obrazy, prawda? Czy wiecie, że ciągle maleje liczba miejsc, w których nocą można zobaczyć rozgwieżdżone niebo? Smog szkodzi – to wiemy, ale smog świetlny? Co to w ogóle jest – można by zapytać. Wciąż niewiele osób w Polsce wie, co to takiego, więc dlaczego miałyby się w ogóle przejąć sprawą? A to zjawisko, które zagraża roślinom, zwierzętom i ludziom. Wiedzieliście? Wiedziałyście?
Dlaczego warto stanąć na straży ciemnego nieba?
Nadmiar sztucznego światła w nocy zmienia naturalny cykl dobowy. U nas – ludzi – może oznaczać częstsze bóle głowy, zmęczenie, stres, odczucie niepokoju, bezsenność. Może też być czynnikiem powodującym raka piersi, poprzez zmniejszenie ilości wytwarzanego nocą hormonu – melatoniny. Zwierzęta tracą orientację przestrzenną, tracą naturalne zależności pomiędzy różnymi gatunkami, mają problemy ze zdobywaniem pożywienia, rozmnażaniem czy komunikacją. Rośliny też nie lubią świetlnego smogu. Oświetlenie u roślin powoduje kwitnienie, a ciemność wskazuje okres spoczynku zimowego. A dodatkowo marnowanie energii na niepotrzebne oświetlenie ma konsekwencje ekonomiczne i przyczynia się do zmian klimatycznych. Gdy noc jest tak samo jasna, jak dzień, wszyscy tracimy.
Okazuje się więc, że nocne niebo potrzebuje dziś ochrony bardziej niż kiedykolwiek. Potrzebuje Strażników i Strażniczek Ciemnego Nieba.
Znaleźli sposób, żeby ludzie spojrzeli w niebo
Chcesz się dowiedzieć, jak możesz chronić nocne środowisko przed zanieczyszczeniem sztucznym światłem? Lubisz fotografować i chcesz się dowiedzieć, jak uchwycić piękno gwiezdnego nieba na fotografii? Zgłoś się – brzmiała treść informacji o naborze do projektu, a właściwie o naborze na warsztaty fotograficzne.
Nie było straszenia, komunikatów ogłaszających nadchodzącą klimatyczną katastrofę, było pytanie: Lubisz fotografować? Pomysł na odwołanie się do tego, co już ludzi angażuje, co jest dla nich przyjemnością, może pasją. No i były fotografie, konsekwentnie wykorzystywane w komunikacji, na których widać to „piękno gwiezdnego nieba” z ogłoszenia. Dla osoby, która fotografuje, to mógł być i był mocny komunikat i atrakcyjna obietnica.
Ludzie działający w Stowarzyszeniu na Rzecz Innowacyjności i Transferu Technologii „Horyzonty” w Rzeszowie oraz Non-investment Fund „Teleskop” ze Sniny w Słowacji robią wiele, żeby coraz więcej ludzi wiedziało, że zanieczyszczenie światłem jest problemem tak samo ważnym, jak zanieczyszczenie wody, powietrza czy gleby. Ale na tym nie chcieli poprzestać. Zależało im, żeby zbudować sieć obywatelską – grono osób – sygnalistek i sygnalistów, którzy będą potrafili dokumentować i zgłaszać problem „świetlnego smogu” odpowiednim instytucjom.
Warsztaty o tym i o tym, czyli łączenie przyjemnego z pożytecznym
Zapraszano na warsztaty z przygotowania sprzętu fotograficznego do nocnych zdjęć, nocnej fotografii krajobrazowej, podstaw obróbki obrazu i obsługi dedykowanego jej oprogramowania, planowania nocnych wypraw fotograficznych i ich BHP, a zaraz obok do rozmowy o prawnych aspektach zanieczyszczenia sztucznym światłem, inwestycjach oświetleniowych i współpracy z mieszkańcami, możliwościach ochrony ciemnego nieba w Polsce, czy promocji ciemnego, gwiezdnego nieba z wykorzystaniem elementów kultury lokalnej.
Zajęcia teoretyczne przeplatały się z działaniami w terenie, czasem w nocnym otoczeniu tzw. Parków Ciemnego Nieba, czyli miejsc wolnych od świetlnego smogu. Osoby w nich uczestniczące mogły między innymi: doświadczyć nocnych obserwacji nieba w obserwatorium astronomicznym, nauczyć się fotografii nieba z wykorzystaniem teleskopów, fotografowania Słońca i ścieżki planet wokół obserwatorium, a wszystko to pod okiem ekspertów i praktyków jednocześnie.
Na Podkarpaciu już pilnują
I się udało. Pierwsza sieć Strażników i Strażniczek Ciemnego Nieba powstała. Działa na Podkarpaciu. To blisko 30 osób, które umieją monitorować i sygnalizować władzom lokalnym i mediom problemy związane z coraz większym zanieczyszczeniem środowiska naturalnego sztucznym światłem.
Autorzy zdjęć: Marek Sokołowski, Tomasz Ziajor, Tomasz Żurek, Radek Kaźmierczak
Strona internetowa projektu: http://www.horyzonty.man.rzeszow.pl/scn-opis.html
Publikacja podsumowująca projekt „Strażnicy Ciemnego Nieba”: http://www.horyzonty.man.rzeszow.pl/scn-opis.html
